در بازی های جهان باز، بدون مرز بازی کنید!

چقدر این بازی‌های محبوب را می‌شناسید؟!

اگر چه اصطلاح بازی‌های جهان باز (Open World Games) اخیرا وارد بازی‌های فیزیکی نیز شده است، اما هنوز هم در اغلب موارد برای بازی‌های ویدئویی به کار می‌رود. اما هر آنچه در این مقاله درباره‌ی بازی‌های جهان‌باز می‌گوییم، هم در انواع دیجیتال و هم در انواع فیزیکی یا واقعی صدق می‌کنند.

به‌طورکلی، منظور از بازی Open World نوعی بازی است که بازیکن می‌تواند در یک دنیای مجازی یا فیزیکی آزادانه به کاوش بپردازد و با اختیار خود به اهداف از‌ پیش‌ تعیین‌ شده‌ای نزدیک شود. تفاوت اصلی بازی جهان‌باز با بازی‌های دیگر، مکانیک بازی (Game Mechanic) است. منظور از مکانیک بازی، قوانینی است که رفتارهای بازیکن و همچنین واکنش بازی به آن رفتارها را هدایت می‌کند. پس به یاد داشته باشید که این مکانیک یک بازی است که مشخص می‌کند چه اصول و قوانینی بر بازی حکم‌فرماست.

از آنجا که سیستم‌های تعامل بین بازیکن و بازی توسط مکانیک آن مشخص می‌شود، این عامل تاثیر زیادی بر تجربه بازی خواهد گذاشت. بازی های جهان‌ آزاد معمولا فاقد ساختارهای مرزی مانند دیوارها و درهای قفل‌شده هستند یا اگر دیوارهایی دارند، به صورت نامرئی در مناطقی دورتر قرار می‌گیرند تا مانع از ورود بازیکن به فراتر از نقشه‌ی بازی شوند.

در بعضی بازی‌ها، این دیوارهای نامرئی را به شکلی خلاقانه‌تر، به‌صورت عوامل طبیعی می‌بینیم. مثلا بازیکن فقط می‌تواند تا جایی قدم بردارد که با مناطق جغرافیایی صعب‌العبور مانند اقیانوس‌های وسیع یا کوه‌های مرتفع مواجه شود. بنابراین می‌بینیم که اگرچه بازی های جهان باز نام Open World را یدک می‌کشند، اما همواره یک‌سری محدودیت‌های اجتناب‌ناپذیر دارند.

بازیکنان معمولا هنگام حرکت در دنیای آزاد بازی، با یک ماجرای خطی و سیستم ذخیره‌سازی کلاسیک روبه‌رو نمی‌شوند. زیرا بازی Open World از تکنیک‌های ذخیره‌سازی استراتژیک و حافظه‌ای خاص برای بارگذاری و سپس ذخیره‌سازی دنیای بازی به‌صورت پویا و بدون مرز استفاده می‌کند.

بسیاری از افراد فکر می‌کنند این آزاد بودن دنیای بازی است که سبب محبوبیت این بازی‌ها شده است. اما از نظر روان‌شناسان، جذابیت اصلی بازی‌های جهان باز به دلیل استقلال (Autonomy) بازیکن در لحظه است؛ چرا که بازیکن به دلیل محدودیت‌های فنی و محاسباتی آزادی انجام هر کاری را ندارد. اما همین که توانایی انتخاب نحوه‌ی تعامل با بازی را دارد، حس رضایت بیشتری نصیبش می‌شود.

منظور از انتخاب نحوه‌ی تعامل با بازی، این است که بازیکن می‌تواند چالش‌های مختلف بازی را به ترتیب و روشی که خودش دوست دارد حل کند. اگر چه هنوز هم توسط قوانین بازی محدود است، اما این محدودیت در مقابل بازی‌های خطی کلاسیک بسیار کمتر است و اصلا به چشم نمی‌آید.

نمونه‌هایی از سطح بالای استقلال در بازی‌های رایانه‌ای را می‌توان در بازی‌های نقش‌آفرینی آنلاین چندنفره (Massively Multiplayer Online Role-Playing Game) یا به‌ اختصار MMORPG یافت. امروزه این بازی‌ها در کنار بازی‌های تک‌نفره که به مفهوم جهانِ باز پایبند هستند، محبوبیت زیادی یافته‌اند. مثلا سری Fallout یک نمونه از این بازی‌هاست که طرفداران زیادی دارد.

جذابیت اصلی گیم‌پلی جهان آزاد این است که نوعی واقعیت شبیه‌سازی‌شده (Simulated Reality) را ارائه می‌دهد که بازیکن می‌تواند در قالب آن، شخصیت و رفتار خود را در جهت و سرعتی که خودش انتخاب می‌کند توسعه دهد.

در این موارد، اغلب هیچ هدف یا پایان مشخصی برای بازی وجود ندارد. البته ممکن است مانند بازی‌هایی مثل The Elder Scrolls V: Skyrim یک خط داستانی اصلی وجود داشته باشد که بازیکن نوعی حس پایان را بعد از اتمام بازی تجربه کند.

تاریخچۀ بازی‌های جهان باز

ریشه‌های تاریخی بازی‌های جهان باز را می‌توان از بازی Go (حدود 300 سال قبل از میلاد) جستجو کرد. گو (به چینی: 圍棋 wéiqí) یک بوردگیم فکری است که بین دو بازیکن انجام می‌شود. این بازی که بیش از 2000 سال پیش از چین باستان سرچشمه می‌گیرد، یکی از قدیمی‌ترین بازی‌های تخته‌ای است که امروزه با تخته نرد (بیش از 4000 سال پیش، ایران) و شطرنج (بیش از 1500 سال پیش، هند) ترکیب شده است.

این بازی به دلیل غنی بودن و آزادی بازیکن از نظر استراتژی با وجود قوانین نسبتا ساده‌اش مورد توجه قرار گرفته است. به‌ گفته استاد شطرنج، ادوارد لاسکر:

«قوانین گو به‌قدری ظریف، ارگانیک و منطقی هستند که اگر حیات هوشمندی در جای دیگری در جهان وجود داشته باشد، آن‌ها قطعا گو را بازی می‌کنند!»

در این بازی، یک بازیکن سنگی سیاه و بازیکن دیگر سنگی سفید دارد. بازیکنان به طور متناوب سنگ‌های سیاه‌ و سفید را (مانند تاس) روی نقاط تقاطع تخته‌ی مشبک بازی می‌ریزند. هدف هر یک از بازیکنان این است که بیشترین قلمرو را در تخته تحت کنترل خود قرار دهد. احتمالاً این بازی را از فصل آخر سریال Lost به‌خاطر دارید.

با ظهور بازی‌های دیجیتال، اولین بازی جهان‌باز کامپیوتری به نام SEGA’s Jet Rocket در سال 1970 عرضه شد. پس از آن Taito’s Western Gun (1975) و Interceptor (1975) منتشر شدند. اولین بازی سه‌بعدی جهان‌باز شبیه‌ساز پرواز جنگی SEGA Heli-Shooter (1977) بود.

پس از این بازی‌ها نوبت به اولین بازی‌ جهان آزاد به شکل امروزی بود که با نام Courageous Perseus and Hydlide در سال 1984 منتشر شد که بر The Legend of Zelda (1986) اولین بازی کنسولی جهان‌باز تأثیر زیادی گذاشت.

بازی‌های جهان‌آزاد مدرن هنوز هم مدیون بازی Zelda هستند و شباهت‌های زیادی به آن دارند. به‌جرئت می‌توان گفت مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بازی ویدئویی سه‌بعدی جهان باز Grand Theft Auto III (2001) است که هنوز هم طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد.

بازی‌ جهان باز در دنیای واقعی؟!

شاید تا همین چند سال پیش نمی‌توانستیم تصور کنیم در یک فضای واقعی به یک بازی Open World بپردازیم. اما اشتهای سیری‌ناپذیر انسان به نوآوری باعث شد که طی چند سال اخیر شاهد افتتاح مجموعه‌ بازی‌های جهان آزاد در دنیای واقعی باشیم.

در این بازی‌ها، بر خلاف بازی‌های خطی کلاسیک، بازیکن کاملا آزاد گذاشته می‌شود تا به اختیار خود یک‌سری مأموریت‌ها را انجام دهد یا چند غنیمت را جمع کند و در نهایت پیروز بازی شود. بر خلاف بازی‌های دیجیتال که شما می‌توانید پس از هر بار بازی‌کردن مجددا کنسول را روشن کنید و به بازی بپردازید، این بازی‌ها مهلت محدودی دارند و نمی‌توانید تا ابد در دنیای بازی سرگردان باشید.

اتاق فرارهای جهان باز یکی از پرطرفدارترین انواع بازی‌های جهان آزاد فیزیکی هستند؛ مثلا در این بازی‌ها برخلاف بازی‌های کلاسیک، اکتورها جلوی شما سبز نمی‌شوند. بلکه ممکن است به‌صورت یک رهگذر در بازی باشند و وظیفۀ یافتن آن‌ها به عهدۀ شما باشد.